ΜΕ ΤΟΝ ΤΖΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ

Ομιλία προς τιμή του Τζων Άντον στην αίθουσα "Παρνασσός"
 

Είμαι από τους πιο πρόσφατους φίλους του Τζων Άντον. Επίσης δεν φέρω ακαδημαϊκή ιδιότητα ή κάποια περγαμηνή περί το φιλοσοφείν. Είμαι οικονομολόγος και επιχειρηματίας, ιδιότητες μάλλον ύποπτες στους καιρούς μας. Παρευρίσκονται τόσοι καταλληλότεροι εμού, να μιλήσουν για το έργο του Άντον. Είμαι όμως Αρκάς και για τούτο, στα λίγα λεπτά που έχω στη διάθεσή μου, θα μιλήσω για τον Αρκάδα Τζων, τον συναυλητή του Πάνα του Μαινάλιου, τον ακόλουθο της Διοτίμας της Μαντίνειας.

Είχα την καλή τύχη και την ευκαιρία να περάσω μαζί με μερικούς ακόμη φίλους, για τέσσερα συνεχόμενα καλοκαίρια από το 2008, πολλά βράδια (που άρχιζαν από το δειλινό και έφταναν ως πέρα από τα μεσάνυχτα) στον εξώστη του Αρκαδικού Μουσείου, στο Συγκρότημα των «Δρυαδων» στο Λεβίδι της Αρκαδίας, συνομιλώντας με τον Τζων. Οι συζητήσεις ήταν χαλαρές και συνοδεύονταν με μοσχοφίλερο, αλλά κάτω από το αρκαδικό φεγγάρι ο Τζων έβρισκε την ευκαιρία να μας μιλήσει για το Δώρο του Πάνα και του αυλού του, την Αρκαδική Αρμονία, και να μας εξηγεί, με τον αξεπέραστο λυρισμό του λόγου του, και το μειλίχιο τρόπο του, πως αυτή η αρμονία:

«εξευγενίζει τον άγριο πόθο και αποκρυπτογραφεί τη μυστηριακή φύση της ερωτικής ορμής,γίνεται φυλαχτό να μας προστατεύει από την έξαλλη μανία των παθών της ψυχής, γίνεται κάλεσμα για τη φρόνιμη μυσταγωγία που ανοίγει την πορεία προς το ερωτικό ανέβασμα και καθιστά τον άνθρωπο «άξιο του φωτός και της αρετής».

Η βάση κάθε ανθρώπινου πολιτισμού, μας θύμιζε ο Τζων Άντον, είναι ο Έρωτας.

Κάτοχος της Αρκαδικής αρμονίας ο ίδιος, μεγαλωμένος στα βουνά της Γορτυνίας, από τα νεανικά σκιρτήματα της ψυχής του στα μυστικά των ήχων μιας φλογέρας, έδραξε μέσα στο δράμα του πολέμου και της γερμανικής κατοχής, την δική του ευκαιρία αίρεσης βίου και ενός δρόμου προς την ευδαιμονία, γεμάτου Ελληνικότητα. Με τη μέθη απ’ το κρασί του 21, ξεκίνησε για ν’ αγκαλιάσει τις ιδέες του καλού, της ανδρείας, της σοφίας και της δικαιοσύνης. Σαν έφυγε για να επιστρέψει στις  πόλεις Αμερικής, όχι μόνο δεν ξέχασε την καταγωγή του αλλά αφιέρωσε το βίο του στην διαφύλαξη του Ελληνικού Ήθους και την αδιάκοπη μελέτη και κατανόηση της Ελληνικής Σκέψης. Ο έρωτας του για την Αρκαδική πατρογονική γη, τον οδήγησε στο απολησμονημένο μονοπάτι του έρωτα των αξιών, που το βάδισε σαν άλλος μαθητής της Διοτίμας της Μαντίνειας, έχοντας μέσα του τη φλόγα ενός ποιητή-απόστολου του έρωτα.

Μιλώντας μας για την ανθρώπινη φύση, ο Άντον κατέφευγε σε παλιές ιστορίες και αρχαίους μύθους της Αρκαδίας και του Πάνα. Ήθελε με τον τρόπο αυτό να μας θυμίσει «πόσο παλιά είναι η συλλογική μας ψυχή και πόσο η πείρα και η μνήμη της πάνε αιώνες πίσω στα χρόνια της πρωτόγονης αθωότητας». Προπέτες εμείς και  κομπορρήμονες, καμαρώναμε που το όνομα της Αρκαδίας και του Πάνα τη μορφή, δανείστηκαν για σύμβολά τους στον κόσμο όλο, όσοι σαγηνεύτηκαν από την ομορφιά της φύσης και το κάλεσμά της. Αυτός, μας προέτρεψε να προσπεράσουμε τους «αρκαδισμούς» της ευρωπαϊκής φιλολογίας και των μυστικών νοημάτων και να βαδίσουμε σε αυτό το μονοπάτι που ονομάζει «ορθό δρόμο προς την Αρκαδία». Nα αναζητούμε τις γνήσιες πηγές των αξιών του Αρκαδικού ιδεώδους «στον τόπο που βλάστησε και κάρπισε, μέσα στους αγέραστους μύθους των Αρκάδων». Προσέξτε μας έλεγε: «Ο Αρκάς Παν, είτε θεός είτε άνθρωπος, δεν νοσταλγεί να επιστρέψει στη φύση, όπως συμβαίνει στα οράματα του ευρωπαϊκού Αρκαδισμού. Είναι η ίδια η φύση, σύζευξη του σερνικού με το θηλυκό, του άφθονου σπέρματος και της γόνιμης μήτρας, που εξασφαλίζει την αθανασία του είδους και σιγουρεύει την ωρίμανση του ερωτικού λόγου ως τέχνη της αρμονίας, που κορυφώνεται βαθμηδόν σε μουσική της σοφίας και της πολιτικής αριστίας.»

Οδηγώντας μας με τη χάρη, από τη Μαντινεία της Διοτίμας στην Ακαδημία του Πλάτωνα και από το Λύκαιο όρος των Αρκάδων στο Λύκειο του Αριστοτέλη,   μας εξηγούσε πως : «Η Αρκαδία μίλησε και δίδαξε, η Αθήνα αγωνίστηκε να μάθει» ή αλλοιώς:

«Εφόσον η αρετή είναι «έξις προαιρετική», η έφεση  για την απόκτησή της είναι από τη φύση της ριζωμένη στο ερωτικό δαιμόνιο.»

«Ο έρωτας, ως ορεκτική δύναμη, παραμένει πανταχού παρών ως τις ανώτατες εκφάνσεις του ειδέναι, τόσο στον ιδιωτικό βίο όσο και στον δημόσιο. Παραμένει έρωτας αξιών, ανεξάρτητα ποιάς δυναμικής λειτουργίας, ως ότου το κριτικόν επέμβει για την ορθή επιλογή.»

«Ανέρχεται ως Έρως Πολιτικός, με ερώμενο το κοινό αγαθό, στην πολιτική διάσταση του ανθρώπινου βίου, που όχι μόνο διακρίνει τον άνθρωπο από τα άλλα έμβια όντα αλλά τον ανυψώνει πάνω από κάθε φυσική ύπαρξη, χάρη στην ιδιοσυστασία του λόγου που κατέχει, ικανού να οδηγήσει μέσω της αρετής στην ευδαιμονία.»

 Αυτά ήταν τα διδάγματα του Τζων Άντον, στον εξώστη των «Δρυάδων». Δεν ξέρω αν τα κατάλαβα όλα καλά, προσπάθησα όμως να σας τα μεταφέρω. Το καλοκαίρι που μας πέρασε ο Τζων δεν κατάφερε να κάνει το ταξίδι του στην Ελλάδα. Ελπίζουμε να τον έχουμε μαζί μας το επόμενο καλοκαίρι. Στον εξώστη του Αρκαδικού Μουσείου την ομήγυρη βασάνιζε η κατάσταση που έχει περιπέσει η πατρίδα μας. Ο Τζων θα μας έλεγε πως το ανησυχητικό είναι πως οι κάτοικοι αυτής της χώρας μοιάζουν «να έχουν περιέλθει σε κατάσταση ψυχικής ακινησίας, αιχμάλωτοι ενός ανέραστου βίου».

Ο Τζων θεωρεί πως «ο Πολιτικός Έρωτας, αν και εκτοπισμένος από τη σύγχρονη ζωή,  είναι από τη φύση του απαραίτητος να παραμένει ενσυνείδητα παρών στην πορεία του πολιτισμού, ως συνοδός και εγγυητής του ευδαίμονος βίου». Όμως ο φόβος για το εύρος του αφελληνισμού τον βασανίζει. Γνωρίζει πολύ καλά πως ο πολιτικός βίος διεθνώς, θα εξακολουθεί για καιρό «να κυμαίνεται μεταξύ δύο διαστάσεων: της τεχνοκρατίας και του ωφελιμισμού».

Οι επιπτώσεις της παρούσας κρίσης στην Ελλάδα δεν θα είναι μόνο οικονομικές αλλά θα επηρεάσουν βαθειά το ήθος των σύγχρονων Ελλήνων. Αν και πιστεύει πως «το μέλλον γενέσθαι δεν είναι θέμα αριθμών αλλά έργο που προσφέρεται για κύηση και γέννα ποιοτικών μεταβολών», ανησυχεί για το αν θα είναι σε θέση οι σύγχρονοι Έλληνες να συμβάλουν στο έργο αυτό. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν παύει να με το Αρκαδικό του φλάουτο, να διαλαλεί την ανάγκη για την επιστροφή του κλασικού ανθρωπισμού,  την αφύπνιση του Πολιτικού Έρωτα και το όραμα του Ευδαίμονος Βίου.