Δημοσιεύτηκε στον "Κόσμο του Επενδυτή" τον Οκτώβριο 2009
Τρεις μέρες πριν τις εκλογές, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο Ζάππειο, άρχισε να εξηγεί δίχως να προκληθεί, τον τρόπο με τον οποίο θα προσπαθήσει να σπάσει τον φαύλο κύκλο κόμματος – κράτους. Πολλοί «παλαιάς κοπής» δημοσιολογούντες βιάστηκαν να μιλήσουν για ανεφάρμοστες, στην καλύτερη περίπτωση, διακηρύξεις. Λίγοι αναλυτές αντιλήφθηκαν ότι δεν επρόκειτο περί μιας εμμονής του Γιώργου Παπανδρέου, αλλά περί μιας οξυδερκούς, από τον ίδιο και το επιτελείο του, ανάγνωσης των αιτημάτων του εκλογικού σώματος και μιας καλά μελετημένης απάντησης. Ο Συνήγορος του Πολίτη στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο, έδωσε ένα ιδιαίτερο χρώμα και νόημα στην εισήγηση του νέου Πρωθυπουργού για τη Δημόσια Διοίκηση. Οι αμφιβολίες συνεχίστηκαν, ώσπου η ανάρτηση στο διαδίκτυο της προκήρυξης των θέσεων Γενικών και Ειδικών Γραμματέων, έδειξε σε όλους ότι πράγματι κάτι διαφορετικό επιχειρείται. Όμως, μετά την έκπληξή τους για το εύρος της νίκης Παπανδρέου, λίγοι θέτουν στο ερμηνευτικό σχήμα της Ελληνικής ιδιαιτερότητας (και με τα ευρήματα δημοσκοπήσεων), την καθοριστική προτεραιότητα που σταθερά έχουν στα κριτήρια του εκλογικού σώματος τα ζητήματα της διαφθοράς και της αποσύνθεσης της Δημόσιας Διοίκησης. Δυο φαινόμενα που για πολλά χρόνια εκτράφηκαν από τις κομματικές εισβολές στο «κράτος- φρούριο». Το αίτημα της καταπολέμησής τους ανέτρεψε το ΠΑΣΟΚ το 2004. Το πώς λοιπόν οι Έλληνες σοσιαλιστές, μέσα σε τόσο μικρό διάστημα (σε σχέση με την εμπειρία των συντρόφων τους στη Σοσιαλιστική Διεθνή), κατάφεραν να επανακάμψουν τόσο εντυπωσιακά, δεν μπορεί να εξηγηθεί χωρίς την κατανόηση του τρόπου που ο Γιώργος Παπανδρέου αποκατάστησε την χαμένη τιμή του κόμματός του και μίλησε στους πολίτες για Πολιτική Αρετή.
Στα είκοσι τελευταία χρόνια, η σύγχρονη αντίληψη για την πολιτική, που ταυτίζεται με το αδιάκοπο κυνήγι της ισχύος, έχει γεννήσει ηθικές κρίσεις σε πολλά επίπεδα παγκοσμίως. Ανεξάρτητα από ιδεολογικές καταβολές, οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη και αλλού, υπέκυψαν στην σαγήνη και τον ίλιγγο της ταχύτατης οικονομικής μεγέθυνσης με χρήση νεοφιλελεύθερων εργαλείων, παρότι αυτά διαλύουν τον κοινωνικό ιστό και υποτάσσουν την Πολιτική σε ένα διεθνές κερδοσκοπικό κεφάλαιο. Η διακυβέρνηση Σημίτη πρόσδεσε την ελληνική οικονομία στο άρμα του σκληρού πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο οι ρυθμοί ανάπτυξης και τα έργα υποδομών, ήταν αποτέλεσμα ενός κολοβωμένου εκσυγχρονιστικού σχεδίου που απέβλεπε στην Ισχύ του Κράτους, αλλά έχανε τους στόχους μιας Ευνομούμενης και Κοινωνικά Δίκαιης Πολιτείας. Η αλλαγή του Νομίσματος και τα Ολυμπιακά Έργα ήταν τα ορόσημα μιας διακυβέρνησης που δεν στηρίχτηκε στη Πολιτική Αρετή αλλά στην τεχνική της εξουσίας. Η διαφθορά σε όλα τα επίπεδα της κρατικής γραφειοκρατίας άνθησε. Το ΠΑΣΟΚ μπήκε σε μια περίοδο κρίσης της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πολίτες και απώλεσε την εξουσία αν και ο Γιώργος Παπανδρέου πήρε μια τεράστια ενδοπαραταξιακή υποστήριξη, υποσχόμενος μια βαθειά αλλαγή στην αντίληψη άσκησης της πολιτικής. Χρειάστηκαν δυο εκλογικές ήττες και μια συνταρακτική εσωκομματική σύγκρουση, για να αποκτήσει την αναγκαία και ικανή πολιτική εικόνα, να καταφέρει να γιατρέψει τον «κυβερνητισμό» των στελεχών του (ξυπνώντας τα αντανακλαστικά της ιστορικής κομματικής του βάσης) και να σηματοδοτήσει την επιστροφή της Πολιτικής. Μπόρεσε έτσι, χωρίς να θέσει μεγάλα σοσιαλιστικά οράματα, να δώσει μια αισιόδοξη υπόσχεση, την ώρα που οι πολίτες φάνηκε πως βάδιζαν προς την συνειδητή, την κριτική απαξίωση ενός παρεκβατικού συστήματος πολιτικού προσωπικού, μέσων ενημέρωσης και οικονομικής ολιγαρχίας, που νοθεύει το πολίτευμα.
Όταν ο Κώστας Καραμανλής το 2004 υποσχέθηκε τη δική του «Περεστρόικα», με την Επανίδρυση του Κράτους και την υπόσχεση για Σεμνό και Ταπεινό ήθος και ύφος διακυβέρνησης, έδωσε μια συντηρητική, ηθικολογική, αλλά ελπιδοφόρα απάντηση στους πολίτες. Έτσι δεν πέτυχε μόνο μια εκλογική νίκη, αλλά και μια γενική ιδεολογικοπολιτική μετατόπιση προς την κεντροδεξιά. Τον ευνοούσε η μεγάλη αδυναμία, σε διεθνές επίπεδο, της κεντροαριστεράς να αναχαιτίσει το νεοφιλελευθερισμό και να βοηθήσει τις κοινωνίες να αντισταθούν, απέναντι στην κρυφή γοητεία του καταναλωτισμού. Πως μπορούν να αντιληφθούν τις κοινωνικές αξίες και το «Κοινό Αγαθό», καταναλωτές που στηρίζουν τις προσδοκίες τους σε κάθε λογής αντικοινωνικά και ανταγωνιστικά πρότυπα; Η επιθυμία υπερνικά το νου και η θέληση παίρνει τη θέση του, εκτοπίζοντας την φρόνηση και προβάλλοντας την ελευθερία και τα ατομικευμένα αιτήματα ως το κέντρο της ηθικής. Αυτή η ιδεολογικοπολιτική μετατόπιση ανέδειξε και μια ακραία συντηρητική ατζέντα που αν και οι στόχοι της φαίνονται ασυνάρτητοι, έχουν κοινό παρανομαστή μια σειρά από φοβικά σύνδρομα. Έτσι προέκυψε στο πολιτικό φάσμα το κόμμα του ΛΑΟΣ. Οι καθυστερήσεις, οι αστοχίες, οι αντιφάσεις και η αναποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης Καραμανλή, θα μείνουν παροιμιώδεις. Το κράτος όχι μόνο δεν «επανιδρύθηκε» αλλά «αναπαλαιώθηκε». Η Πολιτική εκτοπίστηκε πλήρως και υποκαταστάθηκε από τις πιο αγοραίες αντιλήψεις για την σχέση Λαού και κυβερνόντων, που στόλιζαν με επικοινωνιακά φύλλα συκής. Έτσι όταν η επελθούσα οικονομική κρίση έβγαλε τους πάντες από το λήθαργο, το ταμείο ήταν άδειο και ο βασιλιάς ήταν γυμνός, την ώρα που οι αυλικοί του συνελήφθησαν κλέβοντες οπώρας. Το αίσθημα ντροπής που κατέλαβε τους ίδιους τους οπαδούς του, μετατράπηκε σε θυμό και η εκλογική κατάρρευση έγινε με πάταγο.
Τι είναι λοιπόν αυτό που επανάφερε θριαμβευτικά το ΠΑΣΟΚ στην Κυβέρνηση και τι απαιτούν οι πολίτες από τη διακυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου; Περί του επώδυνου της θεραπείας των οικονομικών, κανείς δεν τρέφει αυταπάτες. Όλοι γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν Μάγοι. Ωστόσο προσδοκούν μια αποκατάσταση της αξιοπιστίας του κράτους εντός και εκτός Ελλάδος, που θα επιτρέψει να μειωθεί η αβεβαιότητα, να διαμορφωθούν νέες προσδοκίες, να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες και να οδηγηθούμε σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Όλοι επίσης αντιλαμβάνονται ότι πίσω από τους δείκτες των Εθνικών Λογαριασμών, βρίσκεται η κατάρρευση του «ανοσοποιητικού συστήματος» της Δημόσιας Διοίκησης. Ασφαλώς οι προηγούμενες διακυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έχουν μεγάλη ευθύνη για το φαινόμενο. Ίσως εδώ να επαναλαμβάνεται ο χρησμός: «ο τρώσας και ιάσεται». Ο Γιώργος Παπανδρέου κατάφερε να φθάσει στις εκλογές χωρίς τα πρόσωπα και τα σχήματα που εκπροσωπούσαν την εικόνα του παλαιού κυβερνητικού ή κομματικού ΠΑΣΟΚ. Κορυφαίος συμβολισμός, οι έντεχνοι αποκλεισμοί των Τζοχατζόπουλου και Σημίτη. Η πυκνότητα του μηνύματος, φαίνεται πως δημιούργησε μια ισχυρή βαρυτική δύναμη, που αυξανόταν από τις επανειλημμένες δημόσιες προειδοποιήσεις προς τους «προβάροντες κουστούμια εξουσίας». Τα πρώτα δείγματα γραφής του νέου Πρωθυπουργού δίνουν μηνύματα αισιοδοξίας στους πολίτες. Η αξία τους δεν είναι στα νεοτερικά ξαφνιάσματα, αλλά στο ότι σε αντίθεση με την ηθικολογική υφή των μεταφυσικών Καραμανλικών λεονταρισμών, περιέχουν μια στροφή προς την Πολιτική Αρετή και την Πολιτική Φρόνηση. Όταν ο Πρωθυπουργός λέει στους υπουργούς του πως είναι οι εκπρόσωποι των πολιτών στη Διοίκηση και όχι το αντίθετο, επαναφέρει την Πολιτική. Όταν ζητά από τους πολίτες όχι την ανοχή αλλά τη συμμετοχή, υπόσχεται την επανασύσταση μιας Πολιτείας. Επιχειρώντας να προσελκύσει, σε θέσεις πολιτικής ευθύνης, δυναμικό έξω από τα κομματικά τείχη και τους κομματικούς διαδρόμους, φαίνεται να επιδιώκει ανάδειξης της Αριστείας.
Η σημασία του εκλογικού αποτελέσματος είναι πολύ βαθύτερη από αυτή που δείχνει η μεγάλη διαφορά των ποσοστών. Δεν ξέρουμε αν ο Γιώργος Παπανδρέου θα τα καταφέρει. Σίγουρα όμως πέτυχε, με την έναρξη της πρωθυπουργίας του, το πρώτο πράγμα που οφείλει ένας ηγέτης. Να διατυπώσει ένα σαφές όραμα, να πείσει πως το πιστεύει και το στηρίζει σε σταθερές αρχές, να επικοινωνήσει και να συνεγείρει τους πολίτες για την επίτευξή του. Μόνο που πρέπει να θυμάται ότι πρόκειται για ένα δρόμο αντοχής και πως αν σηκώσει τους πολίτες από τον καναπέ τους, αυτοί δεν θα επιστρέψουν ήσυχοι σ’ αυτόν. –
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου