STOIAN DONEV - Από το σκοτάδι στο φως

Αλλά κάτεχε ότι μονάχα κείνος που παλεύει το σκοτάδι μέσα του

θά'χει μεθαύριο μερτικό δικό του στον ήλιο.

Οδυσσέας Ελύτης – «Το Άξιον Εστί»

Ο Stoian Donev είναι ένας καλλιτέχνης που πασχίζει με πείσμα και με πάθος ασίγαστο για το δικό του μερτικό στον ήλιο. Ο χρωστήρας του βυθίζεται στην αινιγματική γοητεία του φωτός, για να φθάσει ως το μελανό χρώμα της απώλειας και να αναδυθεί ξανά, αφήνοντας πίσω την οδύνη της απουσίας και της λήθης. Η επανάληψη του κύκλου αποτυπώνεται στα παλίμψηστα του, για να μας βεβαιώσει πως «του μέλλοντος οι μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας…»

Διαλέγοντας για δεύτερη πατρίδα του την Ελλάδα, μαζί με το φως της συναντά και την ποίησή του Καβάφη, που τον προειδοποιεί πως «οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα». Το πέρασμα από το φώς στο σκοτάδι γίνεται έκπτωση και παρακμή του πολιτικού βίου, που σημειώνεται στο παλίμψηστο. Ο ποιητής που τόσο πάσχισε να γίνει «Ελληνικός», οδηγεί τον Donev, από τη μελαγχολία  για τη θνητή μοίρα των ανθρώπων  στο μέγα ζήτημα της πολιτικής αρετής και τελικά στο ερώτημα για την ίδια την ανθρώπινη φύση.

Η αναζήτηση του Stoian δε γίνεται νοσταλγία ή αποθυμιά όσων χάνονται μέσα στο φως ή το σκοτάδι. Μήτε ο ίδιος ο θάνατος γίνεται γι αυτόν, φόβος στην έλλειψη φωτός. Δεν χωρίζει σε δυο κόσμους το καλό και το κακό. Προστρέχει στην αρχέγονη γνώση πως η νύχτα είναι η μήτρα της μέρας και πως «νυκτοφαές περί γαίαν αλώμενον αλλότριον φως». Το αέναο πέρασμα από το σκοτάδι στο φως, είναι μια διαρκής μαθητεία, που φέρνει πιο κοντά την απάντηση για το ποιοι είμαστε και που πάμε. Η σώρευση της ανθρώπινης γνώσης τοποθετείται στα πολυάριθμα ειλητάρια, στη στήλη που βρίσκεται στο κέντρο. Για τον Stoian το φως είναι ο αγγελιοφόρος του σύμπαντος, που φέρνει τις απαντήσεις στα κοσμολογικά-υπαρξιακά μας ερωτήματα. Για τούτο δε διστάζει να εκθέσει το έργο του και την ψυχή του στο φως το ανελέητο.